Aşktan Doğan Lanet: Ondine'in Laneti

 

"Korkma, aldığım her nefes aşkımın kanıtıdır."

   

    Herkese merhaba! Nasılsınız, ne yapıyorsunuz? Ben de iyiyim, teşekkür ederim:)

    Ders çalışırken denk geldiğim hem ilgimi çeken hem de hoşuma giden bir bilgiyi sizinle de paylaşmak istedim. Şu an halk arasında "uyku apnesi" olarak bilinen hastalığın diğer bir adı da "Ondine'in Laneti" imiş. Konuyla alakalı biraz araştırma yaptım ve araştırmalarım sonucunda birkaç farklı sonuca ulaştım. Anlatılan şeyler birbirinden çok ayrı, bağımsız şeyler değildi. Ben olayı bana en uygun gelen haliyle yazacağım; yararlandığım kaynakların linkini de yazının en sonuna koyacağım; rivayetler arasındaki ufak farkları görmek isterseniz linkleri ziyaret edebilirsiniz:)

 Ondine's Curse (Ondine'nin Laneti)

    (Undine/ Undin diye de geçiyor.) 

    Undine terimi ilk olarak Alman Rönesansı'nda İsviçreli doktor, simyacı ve filozof olan Paracelsus'un(1493- 24 Eylül 1541) simya yazmalarında ortaya çıkmıştır. Ölümünden sonra 1566 yılında yayımlanan "Periler, Silfler, Pigmeler ve Diğer Ruhlar Üzerine Bir Kitap" adlı kitabında yazdığına göre Paracelsus; 4 elementin her biri için farklı kategorilerde ruhların, bizimle dünyayı paylaşan başka yaratıkların olduğuna inanıyordu: Ateşe karşılık gelenler Semenderler; toprağa karşılık gelenler Cüceler; suya karşılık gelenler Ondineler (su perisi de deniliyor); havaya karşılık gelenler ise Silfler olarak tanımlanmıştır. 

Ondinelerin Özellikleri

    Ondineleri insanlardan ayıran özellikleri, ruhsuz ve ölümsüz olmalarıdır. Yani bedeni ölümsüzdür ama bir ruha sahip değildir. Ölümsüz bir ruha sahip olmak isteyen Ondine'in tek çaresi, bir insanla evlenmektir; böylece bedenen hayatı kısalmış olsa da bir insan ruhu kazanmış olur. 

Rönesans'tan Romantizm'e

    Paracelsus'un yazılarından ilham alınarak edebiyat alanında da birçok eser ortaya konulmuştur. Bunlardan Friedrich de La Motte Fouqué'nin yazmış olduğu "Undine" (1811) adlı romanın günümüze kadar gelecek olan türlü eserlere -oyun, şiir, masal, opera- öncülük yaptığını söyleyebiliriz. 

"Ayaklarının ayakkabısı olacağım... Akciğerlerinin nefesi olacağım..."

-Ondine

    Muhtemelen birçoğumuzun okumuş veya dinlemiş olduğu -hatta izlemiş de olabileceğimiz- "Küçük Deniz Kızı" öyküsünde de Hans Christian Andersen'ın da buradan etkilenmiş olabileceği düşünülüyor. 

    Fouqué'nin yazmış olduğu romandan bahsetmek isterdim ama biraz uzun olduğu için aşağıya linkini bırakıyorum; merak edenler oradan ulaşabilir. Şimdi ise hastalığa ismini veren versiyonunu anlatmak ve hastalığı da kısaca tanıtmak istiyorum.

Merkezi Hipoventilasyon Sendromu

    Merkezi hipoventilasyon sendromu ( CHS ), uyku sırasında (ve şiddetli vakalarda uyanıklık sırasında) etkisiz solunum, apne veya solunum durmasına neden olan uykuyla ilişkili bir solunum bozukluğudur.

    Bu şu demek oluyor; bizim farkında olmadan yaptığımız solunum eyleminin bilinçli bir şekilde yapılmasının gerekmesi. Kişi nefes almayı unutursa ölür. Bundan dolayı uyku gibi bilincin açık olmadığı zamanlarda ölüm tehlikesi daha yüksektir. 

Neden Ondine'nin Laneti?

    Deniz tanrısı Neptün'ün kızı olan Ondine, insan ırkından Şövalye Hans'a aşık olur. Bir deniz kızı ve insanın aşkını yaşaması mümkün olmayacağı için (deniz kızı denizden çıkamaz, insan denizde nefes alamaz) Ondine ölümsüzlükten vazgeçer; babasının ve tanrıların bütün itirazlarına rağmen insan olur. Hans' la bir müddet birlikteliklerinden sonra Hans, Ondine'den sıkılır ve onu başka biriyle aldatır. Ondine'in kalbi kırılır. Babası Neptün öfkeden deliye döner ve Hans'ı cezalandırır; normalde kendiliğinden meydana gelen solunum eylemi artık Hans'ın düşünmesiyle meydana gelebilecektir. Bir müddet sonra Hans dayanamaz ve ölür. 

    Bu efsaneden yola çıkarak "merkezi hipoventilasyon sendromu" denilen hastalık "Ondine'nin Laneti" olarak da isimlendirilmiştir. 

"Vücudumun bir zamanlar kendi kendine yaptığı her şeyi artık sadece özel bir emirle yapıyor, tek bir dikkatsizlik anında nefes almayı unutuyorum."

-Hans

 

Daha fazla detaya hakim olmak isteyenler için;

• Paracelsus hakkında daha fazla bilgiye erişmek için bu bağlantılara https://en.wikipedia.org/wiki/Paracelsus , https://tr.wikipedia.org/wiki/Paracelsus bakabilirsiniz.
• Friedrich de La Motte Fouqué'nin yazmış olduğu "Undine" (1811) romanı hakkında bilgi almak için bu bağlantıya https://en.wikipedia.org/wiki/Undine_(novella) gidebilirsiniz. 

• Undineler hakkında daha fazla detaya erişmek isterseniz bu bağlantılara  https://en.wikipedia.org/wiki/Undine ,  https://historyofmermaids.com/the-myth-of-ondine/ , https://www.youtube.com/watch?v=XtiQTOsQXNk , https://www.youtube.com/watch?v=J92tEc4KRf8 gidebilirsiniz.
• Hastalıkla alakalı detaylı bilgi sahibi olmak isterseniz bu bağlantılara https://en.wikipedia.org/wiki/Central_hypoventilation_syndrome , https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8041132/#bib9 , https://www.britannica.com/topic/undine-mythology , https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S259014272030001X bakabilirsiniz.

    Undinelerle alakalı  bıraktığım YouTube linklerine bakmanızı öneririm; daha etkileyici ve aydınlatıcı olabilir. 

    Daha önce bu hastalığı ya da efsaneyi duymuş muydunuz? Konuyla alakalı bilgilerinizi ve düşüncelerinizi dinlemek için yorumlarda sizi bekliyor olacağım:)

    Aldığımız her nefesin kıymetini bilerek, hakkını vererek yaşayabilmek dileğiyle...